ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
σύγχρονες - αρχείου - χάρτες
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΤΕ ΜΑΖΙ ΜΑΣ
Μπορείτε να μας στείλετε το μήνυμά σας μέσω της ακόλουθης φόρμας:
Η Σέριφος, εκτός από τις δαντελωτές ακτές της και το στέρφο χαρακτηριστικό τοπίο της, κρύβει από την αρχαιότητα στα σπλάχνα της έναν θησαυρό που την καθιστά ξεχωριστή ανάμεσα στα άλλα Κυκλαδονήσια, τον σιδηρόλιθο. Τον πλούτο αυτό αξιοποίησαν από το 1870 έως το 1964 διάφορες μεταλλευτικές εταιρίες , αφήνοντας πίσω τους ένα πλούσιο υλικό, που έως και σήμερα παραμένει ανεξάντλητο: υπόγειες στοές χιλιομέτρων, κτίρια και έργα υποδομής που εξυπηρετούσαν τη λειτουργία των μεταλλείων, ένα τεράστιο σιδηροδρομικό δίκτυο με βαγονέτα, που διέρχεται μέσα από τα έγκατα της γης, σκαρφαλώνει στις κορφές, κατεβαίνει τις πλαγιές και καταλήγει στις σκάλες φόρτωσης.
Το κοίτασμα σιδήρου της Σερίφου αποτελεί ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα κοιτάσματα στην Ελλάδα!
Ο Κοινωφελής Φορέας «Ιστορικά Μεταλλεία Σερίφου», ιδρύεται για να αναδείξει τη μεταλλευτική ιστορία της Σερίφου. Ο υπό ίδρυση μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, κοινωφελής φορέας «Ιστορικά Μεταλλεία Σέριφου», θα έχει σκοπό την προστασία και ανάδειξη της νεότερης μεταλλευτικής πολιτιστικής κληρονομιάς και ιστορίας της Σερίφου που περιλαμβάνει τα σχετικά νεότερα και σύγχρονα βιομηχανικά κτίρια και τις μεταλλευτικές εγκαταστάσεις που ανήκαν κάποτε στη Εταιρία Societé des Mines de Sériphos et de Spiliazeza au Laurium και που σύμφωνα με ΦΕΚ του Υπουργείου Πολιτισμού έχουν χαρακτηριστεί είτε ως μνημεία, είτε ως ιστορικοί τόποι και βρίσκονται υπό προστασία.
Σήμερα, το σύνολο των βιομηχανικών μνημείων της μεταλλευτικής δραστηριότητας της Σερίφου παραμένειδυστυχώς αναξιοποίητο. Πεσμένα βιομηχανικά κτίρια, ερειπωμένες εργατικές κατοικίες, σκάλες φόρτωσης υπό κατάρρευση, παρατημένος βιομηχανικός εξοπλισμός, στοές που “βούλισαν” με την πάροδο του χρόνου, θα μπορούσαν -ως μάρτυρες μιας άλλης εποχής, κατά την οποία η Σέριφος κατείχε μια πολύ σημαντική θέση στη σύγχρονη ελληνική αλλά και ευρωπαϊκή ιστορία - να αποτελέσουν το έναυσμα ώστε ο σημερινός επισκέπτης να γίνει κοινωνός και γνώστης του κομματιού αυτού της ιστορίας του νησιού.
Μετά τη φυγή των Γκρώμαν, την εκμετάλλευση των μεταλλείων της Σερίφου αναλαμβάνουν διάφορες εταιρείες, μεταξύ των οποίων η “Εξορυκτική Επιχείρηση Ι. Λεφέ - Σέριφος” (1951-1954) και ο “Μεσογειακός Όμιλος Εμπορίου και Βιομηχανίας” του Ανδρέα Αποστολίδη (τέλη ‘50 - 1963). Το 1963 η εταιρία “Μεσογειακό Συγκρότημα Εμπορίου και Βιομηχανίας ΑΕ Σταυρίδης & Σία” κάνει την τελευταία απόπειρα, δυο χρόνια αργότερα όμως, το 1965, θα κηρύξει οριστική παύση εργασιών, κρίνοντας ασύμφορη τη λειτουργία των μεταλλείων. Έκτοτε δεν έχει υπάρξει καμιάς μορφής εξορυκτική δραστηριότητα στο νησί.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Κυκλάδες ανήκουν διοικητικά στην Ιταλία, το σύνολο, όμως, του αποθέματος αλλά και η επερχόμενη παραγωγή μεταλλεύματος, αγοράζεται από τους Γερμανούς, συνθήκη που θα οδηγήσει σε μεγάλο ανταγωνισμό των δύο δυνάμεων στο νησί. Ως το 1942 υπάρχει κάποια μικρή παραγωγή, με τη λήξη όμως του πολέμου, ο εγγονός Αιμίλιος Γκρώμαν εκδιώκεται ως δωσίλογος. Η οικογένεια Γκρώμαν ολοκληρώνει έτσι τον κύκλο της παραμονής της στο νησί και μαζί μ’αυτούς μια εποχή των μεταλλείων της Σερίφου κλείνει.
Από το 1935 ως το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου παρατηρείται μια πρόσκαιρη ανάκαμψη των εξαγωγών μεταλλευμάτων λόγω της άνθησης της πολεμικής βιομηχανίας. Ειδικότερα για τη Σέριφο υπάρχει ειδική συμφωνία, καθώς οι Γκρώμαν εξάγουν ολόκληρη σχεδόν την παραγωγή τους στη Γερμανία.
Κατά την προπολεμική περίοδο παρατηρείται η ίδια πρόσκαιρη ανάκαμψη των εξαγωγών λόγω της πολεμικής βιομηχανίας. Ο ναυτικός, όμως, αποκλεισμός της Ελλάδας από τις δυνάμεις της Αντάντ οδηγεί σε μείωση των πωλήσεων των μεταλλευμάτων από τον ελλαδικό χώρο - και άρα και αυτών της Σερίφου.
Οι κακές συνθήκες εργασίας, τα συνεχόμενα εργατικά ατυχήματα, τα ατελείωτα εργασιακά ωράρια, οι χαμηλές αμοιβές και ο αυταρχισμός των εργοδοτών, σε συνδυασμό με τις ιδεολογικές ζυμώσεις του εργατικού κινήματος και τις συνθήκες πίεσης και οικονομικής ανασφάλειας που επικρατούν πριν το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οδηγούν τον Ιούνιο του 1916 στην ίδρυση “Σωματείου Εργατών Μεταλλευτών Σερίφου” με σκοπό τη διεκδίκηση κάποιων αιτημάτων των μεταλλωρύχων. Υπό την καθοδήγηση του συνδικαλιστή του αναρχικού χώρου Κωνσταντίνου Σπέρα με καταγωγή από το νησί, οι εργάτες διατυπώνουν αιτήματα τα οποία όμως δεν γίνονται δεκτά από τους Γκρώμαν. Αντ’αυτού η εταιρεία προχωρά σε παύση εργασιών προκειμένου να πιέσει τους εργάτες να υποχωρήσουν. Το γεγονός αυτό προκαλεί την αντίδραση των εργατών που προχωρούν σε απεργία , ενώ κατόπιν, στις 7/8/1916 παρεμποδίζουν τη φόρτωση μεταλλεύματος σε πλοίο. Η εταιρία ζητά τη διαμεσολάβηση των αρχών και στο νησί καταφθάνει απόσπασμα χωροφυλακής από την Κέα. Στις 21/8/1916 η απεργιακή επιτροπή στη φυλακή,ενώ την ίδια στιγμή οι εργάτες με συμπαραστάτες τα μέλη των οικογένειών τους αναγκάζουν τον υπομοίραρχο Χ. Χρυσάνθου να διατάξει επίθεση με πυροβολισμούς, από τους οποίους θα πέσουν νεκροί τέσσερις απεργοί, οι Μιχάλης Ζωίλης, Θεμιστοκλής Κουζούπης, Μιχαήλ Μητροφάνης και Ιωάννης Πρωτόπαππας, ενώ νεκροί θα πέσουν και ο επικεφαλής υπομοίραρχος Χρυσάνθου και ο ενωμοτάρχης Σερίφου Ι. Τριανταφύλλου. Σήμερα στο Μεγάλο Λιβάδι, δίπλα στο παλίο Διοικητήριο της εταιρίας υπάρχει μνημείο προς τιμή των νεκρών, ενώ επιμνημόσυνη δέηση τελείται κάθε χρόνο στις 21 Αυγούστου.
Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ “ΣΕΡΙΦΟΣ - ΣΠΗΛΙΑΖΕΖΑ” ΚΑΙ ΟΙ ΓΚΡΩΜΑΝ Ιδρύεται το 1880 στο Παρίσι, από ομογενείς κεφαλαιούχους της Κωνσταντινούπολης μαζί με Γάλλους κεφαλαιούχους και τη συμμετοχή της Οθωμανικής Τράπεζας. Αγοράζει από την “Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία” τα μεταλλεία της Σερίφου και μαζί και αυτά της Σπηλιαζέζας στο Λαύριο. Εξ αρχής εργολάβος τίθεται ο Αιμίλιος Γκρώμαν. Λόγω οικονομικών δυσκολιών, η συστηματική εκμετάλλευση αρχίζει περί το 1885. Ο Αιμ. Γκρώμαν επενδύει σε έργα υποδομής για την εξόρυξη, τη μεταφορά και τη φόρτωση του μεταλλεύματος στα πλοία: σιδηροτροχιές, κεκλιμένα επίπεδα με δίδυμες ράμπες (μία καθόδου και μία ανόδου), κυλιόμενα ξύλινα βαγόνια, επτά σκάλες φόρτωσης, ζυγιστήριο, χημείο, μηχανουργεία, ξυλουργεία, αποθήκη εκρηκτικών με φυλάκιο. Επίσης οικοδομείται διώροφο κτίριο που θα αποτελέσει την οικία του και τα γραφεία της διεύθυνσης, ενώ λειτουργεί και αστυνομικός σταθμός στο Μεγάλο Λιβάδι. Σε μια προσπάθεια φιλεργατικής πολιτικής, ο Αιμ. Γκρώμαν κατασκευάζει εκκλησίες, ιδρύει τη Γρωμάνειο Σχολή και στηρίζει την ίδρυση και λειτουργία νοσοκομείου και φαρμακείου, ενώ εργατικές κατοικίες οικοδομούνται στο Μέγα Λιβάδι, τον Κουταλά και τη Βαγιά. Επίσης, υπό τον έλεγχό του λειτουργεί Ταμείο Αλληλοβοήθειας για τους εργαζόμενους. Παρά τα κοινωφελή έργα υποδομής, πάντως, από τον Αιμ. Γκρώμαν, η αυταρχική διοίκηση και πατερναλιστική συμπεριφορά του προς τους μεταλλωρύχους θα υιοθετηθεί και από τους απογόνους του, τον γιο του Γεώργιο Γκρώμαν, που ανέλαβε τη διεύθυνση των μεταλλείων το 1906 και τον εγγονό του Αιμίλιο το 1935, συνεργάτη της Ναζιστικής Γερμανίας.
Ιδρύεται το 1873 με βασικό πυρήνα τους Κ. Δουρούτη, Αριστ. Κ. Μπαλάνο και Χρ. Νικολαΐδη Φιλαδελφέα, σε καθέναν από τους οποίους το ελληνικό κράτος είχε ήδη νωρίτερα παραχωρήσει εκτάσεις προς εκμετάλλευση (χαλκό στον Κούντουρο και αργυρομολυβδο στον Αβεσσαλό και … Μουτούλα). Στη Σέριφο καταφθάνουν για την εταιρία 5 ιταλοί μεταλλωρύχοι του Σερπιέρη (Μεταλλεία Λαυρίου) και κατόπιν και δεύτερη ομάδα από τη Σαρδηνία. Η εταιρία επένδυσε πολύ στην έρευνα του υπεδάφους και κυρίως των στοών. Αρχικά δεν προχώρησε σε πωλήσεις ελλείψει υποδομών και κεφαλαίου, αργότερα όμως θα απασχολεί περί τους 200 εργάτες και στις αρχές του 20ου αιώνα θα πωλήσει 123.000 τόνους μεταλλεύματος. Το 1910 τα μεταλλεία της εκμισθώνονται στη “Σέριφος Σπηλιαζέζα”, που δραστηριοποιείται στο νησί ήδη από το 1880 και το 1926 τίθεται σε εκκαθάριση.
Η αρχή της δραστηριότητας εξόρυξης σιδηρομεταλλεύματος στη Σέριφο έγινε στις αρχές της δεκαετίας του 1870 από την Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία που ελεγχόταν από την Εθνική Τράπεζα και είχε ιδρυτικούς μετόχους επιφανείς καθηγητές, πολιτικούς και κτηματίες.
Υπάρχουν μαρτυρίες για εξορυκτικές εργασίες στο νησί κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας. Λέγεται μάλιστα ότι τον Ιούνιο του 1394 έγινε η πρώτη απεργία εργατών στο νησί, κατλα του δυνάστη Ενετού ευπατρίδη Νικολάου Αδόλδου. Κατά την περίοδο πάντως της Τουρκοκρατίας φαίνεται ότι τα μεταλλεία παρέμειναν ανεκμετάλλευτα.
Ήδη από την αρχαία εποχή ο ορυκτός πλούτος της Σερίφου είχε γίνει αντιληπτός από τους κατοίκους της, καθώς ίχνη αρχαίας μεταλλευτικής δραστηριότητας συναντώνται στη θέση Αεράτα. Υπολείμματα εκκαμίνευσης αρχαίων μεταλλευμάτων χαλκού συνατώνται επίσης στις θέσεις Σκουριές, Κεφάλα, Φούρνοι, καθώς και στον Αβεσσαλό. Στα Πλακάλωνα, ίχνη μεγάλης κατοίκησης κατά την Πρώιμη εποχή του Χαλκού που έχουν εντοπιστεί, θα πρέπει να συσχετιστούν με την εκμετάλλευση μεταλλευμάτων της περιοχής.
σύγχρονες - αρχείου - χάρτες
Μπορείτε να μας στείλετε το μήνυμά σας μέσω της ακόλουθης φόρμας: